موسسه فرهنگی و مطبوعاتی روزنامه جمهوری اسلامی

شماره 13185
فرهنگ شهادت طلبي، احياي ارزش‌هاي ديني

به مناسبت بزرگداشت هفته دفاع مقدس

 

سي و يکم شهريور، سالروز آغاز جنگ تحميلي رژيم بعث عراق عليه نظام جمهوري اسلامي است که در سال 1358 با حمايت‌هاي همه جانبه دولت‌هاي جابر جهاني شروع شد و هشت سال با دلاورمردي‌هاي جوانان بي‌ادعاي اين مرز و بوم به طول انجاميد بدون آنکه وجبي از خاک کشور تسليم بيگانگان گردد. هشت سال دفاع مقدسي که هر روز آن شاهد حماسه‌ها و شگفتي‌ها بود و هر ساله از اين روز تا يک هفته "هفته دفاع مقدس" شناخته مي‌شود.در چنين ايامي همواره اين سؤال مطرح مي‌شود که چه عواملي باعث شد سرنوشت كشور ما در اين نبرد نابرابر اين گونه رقم بخورد؟ مسلما، فرهنگ شهادت طلبي به عنوان كارآمدترين و مؤثرترين عنصر در پيشبرد اهداف و حفظ ارزش‌ها و مقابله با دشمنان داخلي و خارجي مطرح بوده است و اين فرهنگ در دفاع مقدس به عنوان سند مقاومت و مظلوميت ايرانيان در خاطره تاريخ ثبت و ضبط است.

تأثير شگرف فرهنگ پربار شهادت در گستره جهان بيني اسلام ناب محمدي(ص) از جلوه‌هاي ممتاز برخوردار است. فرايند اين تأثير در حوزه‌هاي فرهنگي، سياسي، اجتماعي، نظامي و اقتصادي قابل مشاهده است. يافته‌ها و دستاوردهاي تاريخي از صدر اسلام تاكنون، بيانگر اين واقعيت است كه فرهنگ شهادت طلبي به عنوان كارآمدترين و مؤثرترين عنصر در پيشبرد اهداف و حفظ ارزش‌ها و مقابله با دشمنان داخلي و خارجي مطرح بوده است. فرهنگ شهادت طلبي يعني باور به خدا و معاد، اعتقاد راسخ بر درستي و بر حق بودن راه اسلام ناب محمدي(ص)، ايستادگي در مقابل دشمن، ايثار و فداكاري جهت حفظ ارزش‌هاي انقلاب و اسلام ناب، خستگي ناپذيري و اعتقاد به پيروزي يا شهادت راه خدا. خداوند در آيات مبارك قرآن مي‌فرمايد: قل لن يصيبنا الا ما كتب‌الله لنا هو مولينا و علي‌الله فليتوكل المؤمنون. قل هل تربصون بنا الا احدي الحسنيين. بگو: هرگز به ما جز آنچه خدا براي ما مقرر داشته نمي‌رسد، او مولاي ماست و مؤمنان بايد بر خدا توكل كنند. بگو: آ يا براي ما جز يكي از اين دو نيكي (پيروزي يا شهادت) را انتظار مي‌بريد؟

امام خميني(ره) بنيانگذار جمهوري اسلامي بر اين عقيده بودند که: ما بندگان خدا هستيم و در راه او، سبيل او حركت مي‌كنيم و پيشروي مي‌كنيم. اگر شهادت نصيب شد، سعادت است و اگر پيروزي نصيب شد، سعادت است و ملتي كه با فرهنگ شهادت طلبي آراسته شده، شكست ناپذير است. از اين روست که فرهنگ شهادت طلبي دفاع مقدس به عنوان سند مقاومت و مظلوميت ايرانيان در خاطره تاريخ ثبت و ضبط است. سند مقاومت از اين رو كه دشمن تا بن دندان مسلح به اتكاي همه قدرت‌هاي مستكبر و زورگو براي محو ارزش‌هاي ملتي برآمده بود كه مدت زيادي از پيروزي انقلاب بزرگ آنها سپري نشده بود. هنوز شرايط انقلابي و عوارض آن بر فضاي ايران مستولي بوده و كشور در شرايط آمادگي سياسي، اقتصادي و اجتماعي نبود كه با تهاجم همه جانبه به كشور جنگي ناخواسته و نابرابر بر ملت ايران تحميل شد. مقاومت همه جانبه و رشادتهاي آحاد مردم در قالب نيروهاي مردمي بسيجي و حماسه آفريني سپاه وجهاد و ارتش ركورد جديد از مقاومت را بر جاي گذاشت. سند مظلوميت از اين رو كه اين جنگ نابرابر بود و ايران نه از توان دفاعي لازم برخوردار بود و نه شرايط خاص كشور اجازه تجهيز قوا را براي يك جنگ تمام عيار مي‌داد. از طرف ديگر به دليل رعايت اخلاق و موازين انساني اساساً ما در برنامه‌هاي دفاعي خود نمي‌توانستيم از شيوه‌هاي دشمن مانند بمباران مدارس، مناطق مسكوني، بيمارستانها و ايجاد رعب و وحشت براي مردم بهره بگيريم. از همين رو دفاع مقدس سند مظلوميت ملتي بود كه با دست خالي و با توكل بر خدا بر همه كفر و الحاد كه در قالب ارتش بعثي نمود پيدا كرده بودند پيروز شد. 8 سال دفاع مقدس وعمليات رزمندگان اسلام با همه فراز و فرودش به خلق فرهنگي غني منجر شد، همان تفكري كه به عنوان فرهنگ شهادت از آن نام برده مي‌شود.

در مکتب توحيد، آن چيزي داراي ارزش و ماندگاري است که در راه خدا و براي خدا شکل گيرد. هر مقدار از عمر انسان که براي خدا صرف شود. هر کاري که براي خدا انجام گيرد، مالي که در اين راه هزينه شود. از ارزش واقعي و ماندگاري برخوردار است و در اين راستا هرچه انجام کاري براي خدا سخت‌تر و نيت خالص‌تر باشد ارزش و اثر آن بيشتر است. بنابراين هرگونه اهتمام و تلاش در راه خدا مصداق جهاد في سبيل‌الله است.

در اين مکتب، از خود گذشتگي در راه خدا و دفاع از حق در بالاترين حد، ارزشگذاري شده است و فرهنگ ايثارگري و شهادت طلبي در متن اسلام از درخشش و ويژگي برجسته‌اي برخوردار است.دستاورد اساسي حضرت امام خميني در رهبري انقلاب اسلامي، احياء اسلام ناب محمّدي(ص) و مهمترين ويژگي آن احياء فرهنگ شهادت و ايثارگري بود. با مروري گذرا در فرايند نهضت امام خميني و قوام نظام اسلامي به خوبي مي‌توان دريافت که اگر فرهنگ شهادت طلبي و ايثارگري نبود، نه انقلاب به پيروزي مي‌رسيد و نه نظام اسلامي دوام مي‌يافت، همانگونه که در صدر اسلام نيز اگر اين ويژگي نبود نه اسلام شکل گرفته بود و نه دوام مي‌يافت.لذا شهادت و ايثارگري سکه پربهايي است که در يک روي آن بايد والاترين ارزشهاي الهي را مشاهده کرد و در روي ديگر آن دستاوردها و آثار و برکات بي‌بديل را.

وظيفه جامعه نسبت به زنده نگه داشتن فرهنگ شهادت طلبي

شهيد براي خدا و در راه خدا، هستي خود را براي نجات و سعادت جامعه فدا مي‌نمايد، هر چند پاداش اصلي خود را از خداوند دريافت مي‌کند، اما بنابر حکم عقل، جامعه نيز به لحاظ حقي که شهيد بر گردن آنان دارد، مديون شهيد است و بايد با تمام وجود دَين خود را در قبال شهيد ايفاء نمايد. زنده نگهداشتن ياد و نام شهيد و بزرگداشت زمان و مکان شهادت و مدفن او و الگوسازي از شخصيت و سيره زندگي و حماسه ايثارگرانه شهيد، بخشي از وظائف جامعه نسبت به شهيد مي‌باشد. فايده انجام اين نوع وظائف عمدتاً به خود مردم باز مي‌گردد و در حقيقت اين ما هستيم که نيازمند شهدا هستيم نه آن که شهدا نيازمند بزرگداشت ما باشند. اجر و مقامي که شهدا نزد پروردگارشان دارند با بزرگداشت يا غفلت مردم از آنان کم و زياد نمي‌شود. بزرگداشت و تکريم شهيد در جامعه يعني بزرگداشت و تکريم فرهنگ شهادت و تمام نيکي‌ها و ترويج روحيه ايثارگري و فداکاري براي ارزشها و دفاع از جامعه و سرزمين اسلامي. فرهنگ و روحيه‌اي که قوام و بقاء جامعه و نظام و سرزمين اسلامي، همواره نيازمند به آن مي‌باشد. و اين مطلبي است که تمام ملل و کشورها در چارچوب جهان بيني و ارزشهاي خود به منظور حفظ استقلال و دفاع از موجوديتشان در برابر بيگانگان و مهاجمان مورد توجه و اهتمام جدي آنان قرار دارد.

خانواده شهدا از جهات مختلف، داراي مقام و منزلت ويژه‌اي در پيشگاه خداوند و در نظام و جامعه اسلامي مي‌باشند. پدر و مادر شهيد با توجه به اين که معمولاً بيشترين نقش را در تربيت شهيد ايفاء و با داشتن بيشترين علاقه به فرزند خود او را تقديم خدا کرده‌اند از ارزش والايي برخوردار مي‌باشند. والدين، مخصوصاً مادر، بطور طبيعي آنچنان علاقه‌اي به فرزند خود دارند که عادتاً براي حفظ فرزندشان حاضرند همه چيز خود را فداي او کنند و مي‌توان گفت والدين، فرزند خود را از جان خود بيشتر دوست مي‌دارند. اين بيت از شعر سعدي بهترين توصيف حالت بدرقه والدين به هنگام عزيمت فرزندانشان به سوي جبهه است.

در رفتن جان از بدن گويند هر نوعي سخن

من خود به چشم خويشتن ديدم که جانم مي‌رود

بنابر اين والدين مخصوصاً آناني که با طيب خاطر و براساس اعتقادشان فرزندانشان را از زير قرآن عبور داده و بعد از شهادت آنان نيز صبورانه، رضايت خود را در برابر تقدير الهي ابراز و از اين که خداوند اين افتخار را نصيب آنها فرموده خود را سربلند و مفتخر مي‌بينند، شاهدان عيني فرهنگ شهادت و ايثار و ره يافتگان وصال حقند. همه اينها که بر شمرده شد، ارزش محسوب مي‌شوند، اما متأسفانه گاهي بر اثر عملکرد نامناسب، ارزش‌ها هم دچار خسران مي‌شوند. سوء استفاده‌هاي باندي، جناحي و فرصت طلبانه از ارزش‌ها، بيش از هر چيز به همان ارزش‌ها ضربه مي‌زند.

 

*فرهنگ شهادت طلبي به عنوان كارآمدترين و مؤثرترين عنصر در پيشبرد اهداف و حفظ ارزش‌ها و مقابله با دشمنان داخلي و خارجي مطرح بوده است و اين فرهنگ در دفاع مقدس به عنوان سند مقاومت و مظلوميت ايرانيان در خاطره تاريخ ثبت و ضبط است

*شهادت و ايثارگري سکه پربهايي است که در يک روي آن بايد والاترين ارزشهاي الهي را مشاهده کرد و در روي ديگر دستاوردها و آثار و برکات بي‌بديل را

*زنده نگهداشتن ياد و نام شهيد و بزرگداشت زمان و مکان شهادت و مدفن او و الگوسازي از شخصيت و سيره زندگي و حماسه ايثارگرانه شهيد، بخشي از وظائف جامعه نسبت به شهيد مي‌باشد