نوسان قيمت‌ها در بازار گوشت در سايه ضعف مديريت در تامين ارز نهادههاي دامي و سود جويي دلالان
رشد بهاي گوشت قرمز طي چند سال اخير به دليل تغيير در سياست‌هاي ارزي شدت بيشتري گرفته است. قيمت اين ماده غذايي مهم در سبد خانوار امسال نيز رشد قابل توجهي پيدا کرده است.
التهاب قيمت گوشت قرمز در ماه‌هاي اخير بسيار بالا رفته است و بررسي‌هاي ميداني نشان مي‌دهند قيمت آن در قصابي‌ها بين يک تا دو ميليون متغير است.
دلايل متعددي براي رشد قيمت گوشت در بازار عنوان شده است که از مهم‌ترين آنها مي‌توان به 1-کاهش توليد علوفه به دليل خشکسالي 2- عدم تخصيص ارز براي واردات نهاد‌هاي دامي‌هاي کارگران ارزان در توليد واحد‌هاي -3-بي توجهي به واردات گوشت در زماني که بازار داخلي به آن نياز دارد اشاره کرد.
يکي ديگر از دلايل افزايش قيمت گوشت قرمز را مي‌توان افزايش قيمت جوو ذرت مصرفي و افزايش بهاي کاه که نسبت به سال گذشته چند برابر شده است دانست.
بررسي‌هاي ميداني و گزارش‌هاي رسمي نشان مي‌دهد از پاييز سال گذشته تاکنون، قيمت هر کيلو گوشت گوساله تنظيم بازار گاهي بيش از 500 هزار تومان افزايش يافته است. درحالي‌که ميانگين قيمت گوشت گوساله تنظيم بازار در فروردين 1404 حدود 500 هزار تومان بود، اکنون ميانگين قيمت آن در بازار آزاد تا بالاي يک ميليون تومان رسيده است. درحالي که در دوره توزيع گوشت تنظيم بازار، قيمت آزاد اين کالا در بازار حدود 600 تا 700 هزار تومان بود.
براي توليد دام 2 بخش مهم وجود دارد1 -بخش نهاده2 – بخش علوفه. بيشتر هزينه‌هاي دامداري مربوط به علوفه است چون اغلب مواقع نهاده يا در بازار نيست و يا اينکه در صورت موجود بودن قيمت بسيار بالايي دارد که مقرون به صرفه نيست.در اين ميان قيمت علوفه نيز بسيار گران شده است و قيمت کاه که تا همين چند وقت پيش 4 هزار تومان بود به 12 هزار توان رسيده است. اغلب دامداران به دليل کمبود ذرت و جو در بازار از تفاله چغندر استقاده مي‌کنند.
گاهي اوقات دامداران مجبورمي شوند به علت هزينه‌هاي سنگين و کمبود خوراک، دام‌هاي خود را به کشتارگاه بفرستند.
به دليل خشکسالي و کاهش ميزان بارندگي، توليد نهادههاي دامي (شامل علوفه مرتعي، علوفه مزرعه اي، بقاياي زراعي و جو) در سال جاري 10 ميليون تن کاهش داشته است.
توليد کنندگان دامي و دامداران از تامين نهادههاي مورد نياز خودگلايه دارند واذعان مي‌کنندکه در تامين نهادههاي خود همواره دچار مشکل هستند. گلايه آنها از اين است که نهاده‌ها به دست آنان نمي‌رسد و بايد به صورت جداگانه هزينه‌اي را به واسطه‌ها و دلالان و نيز هزينه‌اي را در سامانه بازارگاه بپردازند تا بتوانند با تاخير نهاده خود را دريافت کنندکه اين باعث مي‌شود هزينه‌ها به طور سرسام آوري بالابرود. در اين ميان، در پي تغيير سياست ارزي و حذف يا کاهش ارز ترجيحي، هزينه واردات نهاده و حتي گوشت قرمز افزايش يافت. درنتيجه، قيمت تمام‌شده گوشت داخلي و وارداتي هر دو بالامي رود و واردات نيز نتوانسته نقش پررنگي تنظيمي بازار داشته باشد.
بنا به آمار بازار داخلي نياز به 200 هزار تن گوشت قرمز وارداتي دارد که هر گونه کاهش ميزان اين واردات گوشت باعث مي‌شود تعادل اين بازار بر هم خورده و قيمت‌ها رو به افزايش بگذارد.
با افزايش بهاي اين ماده غذايي در بازار دولت براي اين که قيمت‌ها را متعادل نگه دارد و بازار داخلي را تنظيم کند سياست واردات را در پيش مي‌گيرد و به دليل اين که ارز ارزان به واردات گوشت تخصيص پيدا مي‌کند بهاي آن دربازار داخلي مناسب‌تر خواهد شد.
گاهي حتي با اين که دولت گوشت (گرم و منجمد) وارد مي‌کند و آن را با قيمت مصوب دربازار عرضه مي‌کند ولي شاهد هستيم که بهاي گوشت قرمز همچنان براي خانواده‌ها بالا است و همين باعث مي‌شود که سرانه مصرف گوشت قرمز در ايران حتي از کشورهاي همسايه خود مانند عراق پايين‌تر هم باشد.
همانگونه که پيشتر گفته شد گاهي براي تنظيم بازار داخلي شاهد عرضه گوشت‌هاي منجمد وارداتي هستيم که اغلب از کشورهايي مانند روسيه، استراليا، قزاقستان و مغولستان و.. وارد شده است.
کارشناسان اعتقاد دارند با يک هماهنگي ميان سياست ارزي و حمايت از توليد کنندگان داخلي مي‌توان وابستگي به واردات را کاهش داد و بازار را به يک پايداري نسبي رساند.
بازار گوشت قرمز در ايران وابسته به عوامل اقليمي، ارزي و مديريتي است. براي اين که به ثبات بلند مدتي در بازار رسيد واردات مقطعي نمي‌تواند مثمر ثمر باشد. راه رسيدن به ثبات در اين بازار از اصلاح سياست تامين نهاده، افزايش ذخاير استراتژيک و مهار دلالان مي‌گذرد.
اغلب فعالان اين بخش معتقدند که سوء مديريت دروزارت جهاد کشاورزي و نفوذ دلالان در سامانه بازارگاه توليد اين ماده غذايي مهم را با مشکل و بحران مواجه کرده است.
آنها بر اين باورند که تصميمات سياسي، واردات بي‌رويه و بي‌ظابطه و حذف تشکل‌هاي توليدي از چرخه تصميم‌گيري، موجب گراني بي‌سابقه و افسار گسيخته در بازار گوشت قرمز شده است.
به اعتقاد برخي از فعالان اين حوزه مديران دولتي به دنبال کار توليد نيستندو بيشتر کار سياسي را دنبال مي‌کنند از اين رو مديران دولتي به واردات گرايش بيشتري دارند. اکثر فعالان اين حوزه مي‌گويند در بخش توليد مشکلي نداريم و مشکل در مديريت در وزارت جهاد کشاورزي است، توليدکنندگان به دليل عدم وجود رسانه که آنهارا مورد حمايت قرار دهد مقصر اصلي اين گراني‌ها قلمداد مي‌شوند. متأسفانه در اين بازار مافياي قدرتمندي وجود داردکه اجازه مداخله تشکل‌هاي توليدي را نمي‌دهد. عده‌اي گوشت را با ارز 28500توماني وارد مي‌کنند و با قيمت دلخواه مي‌فروشند.
از وظايف دولت در بازار گوشت مي‌توان به موارد زير اشاره کرد1 - رفع موانع توليد گوشت.2- مديريت نياز مردمبه گوشت3- حمايت از دامداران 4- کوتاه کردن دست دلالان و مافيا 5-تنظيم رابطه ميان توليد داخلي با نيازهاي وارداتي 6- نظارت دقيق و صحيح بر عرضه قانوني. بايد گفت براي آنکه در حوزه توليد گوشت مشکلات به حداقل ممکن برسد مي‌بايست برنامه‌هاي بلند مدت تدوين گردد.
بديهي است که هر گونه قصور و کوتاهي در هر کدام موارد ذکر شده موجب مي‌شود مردم با مشکلات عديده‌اي در تامين نيازهاي پروتئيني مواجه شوند
* دلايل متعددي براي رشد قيمت گوشت در بازار عنوان شده است که از مهم‌ترين آنها مي‌توان به 1.کاهش توليد علوفه به دليل خشکسالي 2. عدم تخصيص ارز براي واردات نهادههاي دامي. 3. بي‌توجهي به واردات گوشت در زماني که بازار داخلي به آن نياز دارد، اشاره کرد
*افزايش مداوم قيمت گوشت قرمز منجر به کاهش سرانه مصرف در کشور شده است. آمار‌ها نشان مي‌دهد مصرف فعلي بسيار پايين‌تر از سطح توصيه‌شده تغذيه‌اي است و اين مسئله بر سلامت عمومي، به‌ويژه در دهک‌هاي پايين درآمدي، اثر منفي دارد
* براي توليد دام 2 بخش مهم وجود دارد1 -بخش نهاده2 – بخش علوفه. بيشتر هزينه‌هاي دامداري مربوط به علوفه است چون اغلب مواقع نهاده يا در بازار نيست و يا اينکه در صورت موجود بودن قيمت بسيار بالايي دارد که مقرون به صرفه نيست.در اين ميان قيمت علوفه نيز بسيار گران شده است و قيمت کاه که تا همين چند وقت پيش 4 هزار تومان بود به 12 هزار توان رسيده است
*بررسي‌هاي ميداني و گزارش‌هاي رسمي نشان مي‌دهد از پاييز سال گذشته تاکنون، قيمت هر کيلو گوشت گوساله تنظيم بازار در برخي بازه‌ها بيش از 500 هزار تومان افزايش يافته است. درحالي‌که ميانگين قيمت گوشت گوساله تنظيم بازار در فروردين 1404 حدود 500 هزار تومان بود، اکنون ميانگين قيمت آن در بازار آزاد تا بالاي ميليون تومان رسيده است. در حالي که در دوره توزيع گوشت تنظيم بازار، قيمت آزاد اين کالا در بازار حدود 600 تا 700 هزار تومان بود
*از وظايف دولت در بازار گوشت مي‌توان به موارد زير اشاره کرد 1-رفع موانع توليد گوشت 2- مديريت نياز مردم به گوشت3- حمايت از دامداران 4- کوتاه کردن دست دلالان و مافيا 5-تنظيم رابطه ميان توليد داخلي با نيازهاي وارداتي 6- نظارت دقيق و صحيح بر عرضه قانوني
