موسسه فرهنگی و مطبوعاتی روزنامه جمهوری اسلامی

شماره 13233
صادرات مصالح ايراني به افغانستان، سدسازِ دشمنِ آب در شرق کشور

در حالي ‌که شرق ايران با خشکسالي بي‌سابقه دست و پنجه نرم مي‌کند، بررسي‌هاي ميداني نشان مي‌دهد سياست «کشت فراسرزميني» و صدور بي‌رويه مصالح ساختماني به افغانستان، عملاً به ابزاري عليه منافع ملي و امنيت آبي کشور بدل شده است.سدهاي تازه‌ساز در خاک افغانستان، از جمله سد حريررود، سبب شده‌اند حتي قطره‌اي آب از اين کشور به سمت ايران جاري نشود. خراسان جنوبي و بخش‌هايي از سيستان و بلوچستان، اکنون در آستانه بحران کامل آبي قرار گرفته‌اند، بحراني که بسياري از کارشناسان، ريشه آن را نه در طبيعت، بلکه در بي‌توجهي و سياست‌هاي متناقض داخلي مي‌دانند.اسناد و شواهد ميدانيبر پايه اطلاعات رسيده از مبادي تجاري شرق کشور، 85 درصد از توليد سيمان برخي کارخانه‌ها به مقصد افغانستان صادر مي‌شود. افزون بر آن، ميلگرد ايراني نيز در مقياس بالا از مرز ميل 78 خراسان جنوبي به افغانستان منتقل مي‌شود، مصالحي که دقيقاً در طرح‌‌هاي سدسازي اين کشور مصرف مي‌شوند.به گفته منابع محلي، «سد کمال‌خان» در ولايت نيمروز افغانستان — که مانع اصلي ورود آب هيرمند به ايران است — نيز با مصالح ايراني ساخته شده است.يکي از کارشناسان حوزه آب در گفت‌وگوئی مي‌گويد: «واقعيت تلخ اين است که ما خودمان مواد لازم براي بستن آب بر روي خاک‌مان را صادر مي‌کنيم. اين يعني نابودي تدريجي شرق ايران با دستان خودمان.»گفت‌وگو با مسئولان و فعالاندر بررسي ميداني اين پرونده، یکی از خبرنگاران با چند مقام محلي و فعال صنعتي گفت‌وگو کرده است.سؤال: چرا با وجود بحران آب، صادرات سيمان و ميلگرد به افغانستان همچنان ادامه دارد؟پاسخ يک مقام صنعتي: «ما مجوز رسمي صادرات داريم. اين تصميم در سطح ملي گرفته شده و کارخانه‌ها موظف به توليد و فروش هستند. ما مسئول مصرف نهايي در افغانستان نيستيم.»سؤال: آيا نظارتي بر مقصد و مصرف نهايي اين مصالح وجود دارد؟پاسخ يک کارشناس گمرک: «در ظاهر براي ساخت‌وساز شهري صادر مي‌شود، اما عملاً بيشتر به طرح‌‌هاي سدسازي منتقل مي‌گردد. اطلاع‌رساني دقيق در اين باره وجود ندارد.»سؤال: آيا اين تصميم‌ها با سياست‌هاي ملي همسو است؟پاسخ يک منبع محلي در خراسان جنوبي: «خير. برخي تصميمات استاني براي رونق اقتصادي منطقه، در تضاد کامل با منافع ملي است. در واقع، صادرات سيمان به قيمت خشک‌شدن زمين‌هاي خودمان تمام مي‌شود.»ابعاد سياسي و امنيتيرژيم سرپرست کابل طي دو سال گذشته با تمام توان درصدد مهار آب‌هاي مرزي بوده و بدون درنظر گرفتن حقوق پايين‌دستي ايران، ساخت سدهاي متعدد را پيش برده است. اين سياست، در کنار صادرات بي‌محاباي مصالح از خاک ايران، نشان مي‌دهد بحران آب شرق کشور نه فقط زيست‌محيطي، بلکه امنيتي است.جمع‌بندي و هشداردر شرايطي که ميليون‌ها ايراني در شرق کشور با بحران بي‌آبي روبه‌رو هستند، تداوم صادرات مصالحي که در سدسازي افغانستان به‌کار مي‌روند، به‌منزله تسهيل محاصره آبي عليه ايران است.يک مقام سابق وزارت نيرو هشدار مي‌دهد:> «اگر اين روند متوقف نشود، در آينده‌اي نه‌چندان دور، شرق ايران به بياباني بدون آب و بدون جمعيت تبديل خواهد شد.»اکنون زمان پاسخگويي است. چرا بايد بخشي از توليد کشور در خدمت طرح‌هايي باشد که حيات سرزمين ما را تهديد مي‌کنند؟سؤال مهم‌تر اینست که استانداران استان‌های مرزی (خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان) که شاهد این تخلفات خطرناک هستند، چرا به وظایف خود در جلوگیری از صادرات مصالح و تأمین منافع ملی ایران عمل نمی‌کنند؟