کاهش بي‌سابقه پوشش برف طي دو دهه اخير در کشورنشانه‌هاي تازه از وضعيت منابع آبي کشور، نگراني‌ها دربار
کاهش بي‌سابقه پوشش برف طي دو دهه اخير در کشورنشانه‌هاي تازه از وضعيت منابع آبي کشور، نگراني‌ها درباره کم‌آبي زمستاني و سال آينده را تشديد کرده است. براساس داده‌هاي رسمي، ايران يکي از بي‌سابقه‌ترين افت‌ها در پوشش برف طي دو دهه اخير را تجربه مي‌کند؛ موضوعي که در کنار کاهش آورد سدها، تصوير نگران‌کننده‌اي از آينده تأمين آب ترسيم کرده است.به گزارش ايسنا، داده‌هاي برفسنجي ماهواره‌اي در 18 آبان 1404 از کاهش شديد پوشش برف در ارتفاعات حکايت دارد. ميزان برف موجود نسبت به مدت مشابه سال گذشته 98.6 درصد و در مقايسه با ميانگين 20 سال گذشته 99.8 درصد کمتر شده است؛ رقمي که کارشناسان آن را «افت بي‌سابقه» مي‌دانند.اين درحالي است کاهش برف مستقيماً باعث افت آورد سدها و رودخانه‌ها مي‌شود و اين موضوع مي‌تواند تأمين آب شرب شهرهاي بزرگ را در تابستان با محدوديت، افت فشار و حتي قطعي دوره‌اي مواجه کند. بخش کشاورزي نيز از اين وضعيت مصون نيست و کاهش آب سطحي احتمال کاهش سطح زيرکشت و افت توليد محصولات را افزايش مي‌دهد.همزمان با افت منابع سطحي، برداشت از سفره‌هاي زيرزميني شدت مي‌گيرد؛ اتفاقي که خطر فرونشست زمين، کاهش دبي چاه‌ها و خشک شدن قنوات را افزايش مي‌دهد. کارشناسان هشدار مي‌دهند کاهش برف همچنين موجب خشک‌تر شدن خاک، فرسايش بيشتر و شکل‌گيري کانون‌هاي جديد گردوغبار مي‌شود و مي‌تواند اکوسيستم‌هاي آبي و زيستگاه‌هاي حيات‌وحش را تحت‌تأثير قرار دهد.همچنين کاهش ذخاير برفي، پايداري منابع آب را به‌شدت کاهش مي‌دهد و در صورت تداوم، احتمال بروز تنش‌هاي آبي، محدوديت‌هاي توسعه و جابه‌جايي جمعيت در برخي مناطق کشور وجود خواهد داشت. علاوه بر اين محمد جوان‌بخت، معاون وزير نيرو و مديرعامل شرکت مديريت منابع آب ايران، وضعيت سدهاي کشور را نگران‌کننده توصيف و اعلام کرده بسياري از سدهاي اصلي تأمين‌کننده آب شرب در شهرهايي مانند تهران، بندرعباس، تبريز و اراک با افت کم‌سابقه مخازن روبه‌رو هستند.به گفته او، سد کمال‌صالح عملاً خالي شده و چهار سد اصلي تهران نيز به شرايطي رسيده‌اند که مشابه آن در سابقه بهره‌برداري‌شان ديده نشده است. جوان‌بخت همچنين از کاهش شديد آورد سد شهيد کاظمي بوکان، منبع اصلي تأمين آب تبريز، خبر داد؛ سدي که در سال‌هاي پرآب بيش از يک ميليارد مترمکعب آورد داشت اما امسال تنها 307 ميليون مترمکعب آب دريافت کرده است. وضعيت سد دوستي، منبع عمده آب شرب مشهد نيز مشابه است و حجم موجود مخزن آن اکنون به کمتر از پنج درصدرسيده است.طبق آخرين آمار بخش قابل‌توجهي از سدهاي کشور هم‌اکنون تنها در حدي از حجم مخزن خود آب دارند که براي حفظ پايداري سازه‌اي لازم است؛ حجمي که نقشي در تأمين آب شرب، کشاورزي يا صنعت ايفا نمي‌کند و نشانه‌اي از شکنندگي بيش از پيش منابع آبي کشور است. در مجموع بايد گفت منابع آبي کشور با شرايطي روبه‌روست که تداوم آن مي‌تواند پيامدهاي گسترده‌تري براي امنيت آبي ايران به‌همراه داشته باشد. کارشناسان تأکيد مي‌کنند مديريت اين وضعيت نيازمند برنامه‌ريزي دقيق، تقويت زيرساخت‌ها و اجراي سياست‌هاي سختگيرانه‌تر در مديريت مصرف است؛ زيرا در صورت استمرار روند فعلي، چالش کم‌آبي در سال پيش‌رو نه‌تنها تشديد خواهد شد، بلکه بر روند تأمين پايدار آب شرب، کشاورزي و توسعه شهري نيز اثرگذار خواهد بود.
